Biografie Albert Fuglister

Fuglister_portret_foto (Mobile)

Albert Fuglister
30 jaar
Geboren in Zwitserland, Hérisau, kanton Appenzell
Woont op de Naamsevest 84 in Leuven


De Zwitserse zakenman, Albert Fuglister (1884-1951), woonde al vijf jaar in Leuven toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Op het ogenblik dat de golf van geweld over Leuven spoelde, was hij in de stad en maakte hij de gebeurtenissen zelf van dichtbij mee. Samen met duizenden andere bewoners verliet hij Leuven naar aanleiding van het aangekondigde, maar nooit uitgevoerde bombardement op Leuven van 27 augustus 1914, en keerde op 2 september terug. Hoewel hij persoonlijk niet rechtstreeks door de oorlog was getroffen –hij woonde in het veilige stadsdeel van de Naamsevest- was hij er wel enorm door geraakt. Zeven maanden aan een stuk tekende Fuglister in Leuven ooggetuigenverklaringen op en nam hij illegaal foto’s doorheen de stad. Uit angst voor represailles ten aanzien van de getuigen vermeldde hij hun namen of adressen niet.

Fuglister onderhield vόόr 1914 goede zakenrelaties met Duitsland, wat hem niet meteen vooringenomen tegenover de Duitse zaak maakte. Toch ademt zijn werk een grote verontwaardiging over de aanpak in Leuven uit. Zijn bedoeling was duidelijk: de gebeurtenissen documenteren en bewijslast verzamelen. In zijn boek Louvain. Ville martyre (1916) noemde hij de verantwoordelijken van de operaties in Leuven bij naam en toenaam. Van majoor Walter von Manteuffel, Etappen-Kommandant van Leuven-Tienen-Tervuren en kapitein dr. Georg Berghausen van het Landsturm Bataillon van Neuss kon hij hun rechtstreekse betrokkenheid aantonen. De namen van deze gezagdragers kwamen in 1919 op de lijst te staan van gezochte personen, die in uitvoering van het Verdrag van Versailles aan België moesten worden uitgeleverd wegens hen betrokkenheid bij de wreedheden in Leuven . Wellicht gebeurde dat door de bewijslast die Fuglister eerder in zijn publicatie naar buiten had gebracht.

Verrassend is de manier waarop hij de zaken aanpakte. Als burgerjournalist en mensenrechtenactivist avant la lettre ging hij op zoek naar getuigenissen bij zijn mede stadsbewoners en gaf hij een platform aan hun verhalen. Hij sprak mensen aan, hoorde hun verhalen en was natuurlijk ook zelf getuige van wreedheden. Hij wilde de buitenwereld sensibiliseren rond dit onrecht. In Zwitserland en Frankrijk gaf hij honderden lezingen met ‘lichtbeelden’ van de verwoestingen in Leuven, die hij in maart 1915 met moeite bezet gebied uit had gesmokkeld toen hij als burger van het neutrale Zwitserland naar zijn thuisland terugkeerde. Tegen zijn lezingen over Leuven kwam de Duitse diplomatie in actie. Nadat Fuglister in het Zwitserse kanton Bern in mei 1915 een spreekverbod kreeg opgelegd –naar eigen zeggen onder druk van de Duitse diplomatie- week hij naar Frankrijk uit en zette hij daar zijn reeks lezingen verder. In Frankrijk publiceerde hij zijn boek Louvain. Ville Martyre (1916).

Fuglister_reclame_1916 (Mobile)

De man was een notoir tegenstander van de door de Duitsers gepropageerde francs-tireurs gedachte. Volgens deze theorie waren de acties ten aanzien van burgers een noodzakelijke vergeldingsmaatregel voor de laffelijke beschieting van Duitse troepen door gewapende burgers die in de stad zouden zijn geïnfiltreerd. Voor Fuglister waren de feiten nochtans duidelijk. Niet burgers, maar Duitse troepen waren in de verwarring van een militaire operatie ten noorden van Leuven op elkaar beginnen schieten. De represailles die daarop volgden, verliepen systematisch, als volgens een vooraf uitgestippeld plan. De door hem opgetekende ooggetuigenverklaringen wezen alle in die richting. Toen lang na de Eerste Wereldoorlog de francs-tireurs kwestie nogmaals de kop opstak, mengde Fuglister zich opnieuw in het debat. Pas in 1958 zou de discussie een definitieve ontknoping krijgen. Een Duitse historische onderzoekscommissie ontkrachtte de kwestie als een door de Duitse oorlogspropaganda in het leven geroepen mythe.
Het is niet bekend wanneer precies, maar na 1918 keerde Fuglister terug naar België. In 1929 woonde hij in St-Gilles, toen hij twee publicaties op zijn naam uitbracht. Eén waarin hij uit eigen naam ten strijde trok tegen de francs-tireurs theorie en een andere waarin hij als ‘juridisch expert’ in een proces over een crime passionel ten tonele werd gevoerd. Blijkbaar ontpopte Albert Füglister zich na de Eerste Wereldoorlog tot journalist. Hij bleef in België, waar hij uiteindelijk in 1951 in een Brussels ziekenhuis overleed.

Biblio
FUGLISTER A. Louvain. Ville martyre. Paris, Londres, 1916.
FUGLISTER A.  A neutral description of the sack of Louvain. Concord, New Hampshire, 1929.
FUGLISTER A.  Une erreur judiciaire : le drame de Phoenix-park. Bruxelles, 1929.
La Suisse neutre et les semeurs de haine, in Gazette des Ardennes (journal des pays occupés), 18 juli 1915, p. 484.
VANDERKEERSSEN W.  Albert Füglister, stamboom op Geneanet, http://gw.geneanet.org/vanderkeerssen?lang=nl&p=albert&n=fuglister, geraadpleegd op 1 september 2014 (met dank aan Jan Boncquet voor de tip!)